Pas verschenen: TNTL (Vol. 128, Nr. 3-4)

Onlangs verschenen: Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde 128 (2012), nr. 3-4. ISSN: 0040-7550. eISSN (online): 2212-0521

Receptie naar behoefte. Buitenlandse literatuur in Vlaanderen en Nederland

De in dit themanummer van TNTL opgenomen bijdragen zijn bewerkingen van de lezingen tijdens een in 2011 aan de Carl von Ossietzky Universität (Oldenburg, Duitsland) georganiseerde conferentie over de receptie van buitenlandse literatuur in Nederland en Vlaanderen. De artikelen zijn hier niet geordend naar de chronologie van de behandelde onderwerpen, maar op grond van de methodische invalshoek en – in samenhang daarmee – het object van onderzoek. Het eerste blok bevat bijdragen waarin expliciet wordt ingegaan op de plaats van ‘buitenlandse literatuur’ in de Nederlandse literatuurgeschiedenis: de nadruk ligt in deze artikelen op de wijze waarop een literatuursysteem zich de ‘vreemde’ literatuur toe-eigent. In een tweede blok staat het ‘literaire bedrijf’ centraal en meer specifiek de literatuurbemiddelaars die de import van buitenlandse literatuur initiëren, stimuleren, vergemakkelijken et cetera. In de hier onderzochte cases gaat het onder meer om vertalers, literaire agenten en universiteitsdocenten. Het derde blok bevat een drietal voorbeelden van ‘creatieve receptie’ en in het vierde wordt ten slotte gefocust op kennistransfer.

Inhoud

VSB Poëzieprijs uitgereikt en start van de Poëzieweek

De VSB Poëzieprijs 2013 is toegekend aan Ester Naomi Perquin. Perquin krijgt de jaarlijkse prijs voor de beste Nederlandstalige dichtbundel voor haar bundel Celinspecties, uitgegeven bij Uitgeverij Van Oorschot. Aan de prijs is een geldbedrag van 25.000 euro verbonden en een glaskunstwerk van kunstenares Maria Roosen. Perquin ontving de prijs tijdens een feestelijke avond uit handen van juryvoorzitter Saskia J. Stuiveling. Voor de VSB Poëzieprijs 2013 werden ook de dichters H.H. ter Balkt, Luuk Gruwez, Sybren Polet en Menno Wigman genomineerd.

De uitreiking van de poëzieprijs is het startschot van de Poëzieweek. De week heeft als thema Muziek en begint op donderdag 31 januari 2013 met Gedichtendag en eindigt op woensdag 6 februari met een poëziefestival waar de winnaar van de Turing Nationale Gedichtenwedstrijd bekendgemaakt wordt. Ook zal de opvolger van Ramsey Nasr als nieuwe Dichter des Vaderlands worden ingehuldigd.

Iedereen die tijdens de Poëzieweek voor €15 aan poëzie koopt, krijgt het Poëziegeschenk cadeau, geschreven door Anna Enquist. Haar Een kooi van klank gaat over de rol van muziek op gebieden waar woorden ofwel (nog) geen betekenis hebben, bijvoorbeeld in de omgang met een heel jong kind, ofwel hun betekenis zijn kwijtgeraakt, zoals na een verpletterend verlies.

Zie voor meer informatie: http://www.poezieweek.com/

Call for papers Morfologiedagen 2013 in Leeuwarden

Deadline: 15 september 2013

Datum: Vrijdag 13 december 2013

(en afhankelijk van deelname ook zaterdag 14 december 2013)
Locatie: Fryske Akademy, Leeuwarden

Na het succesvolle congres in Leiden in september 2012 zal de volgende editie van de Morfologiedagen op vrijdag 13 december 2013 (en afhankelijk van deelname ook zaterdag 14 december 2013) plaatsvinden in Leeuwarden. De Fryske Akademy – die dit jaar 75 jaar bestaat – heeft de organisatie van de Morfologiedagen 2013 op zich genomen.

De Morfologiedagen bieden een forum voor wetenschappelijk debat over alle mogelijke aspecten van met name de Nederlandse en Friese morfologie. De voertalen zijn Nederlands, Engels en Duits.

De organisatie ontvangt graag abstracts (max. 300 woorden) over alle mogelijke aspecten van met name de Nederlandse en Friese morfologie vóór 15 september 2013 per e-mail op het volgende adres: jspoelstra@fryske-akademy.nl, met als onderwerp ‘abstract Morfologiedagen’.

Presentaties: 30 min. (incl. 10 min. discussie)

Organisatie: Siebren Dyk, Eric Hoekstra, Janneke Spoelstra en Willem Visser (Fryske Akademy, Leeuwarden)

Voor meer informatie: ehoekstra@fryske-akademy.nl.

Pas verschenen: Patrick Spriet – Caruso

Uitgeverij Flanor maakt melding van een nieuwe uitgave:

Zomer 1910. De beroemde operatenor Enrico Caruso en zijn boezemvriend Pasquale Amato geven op dezelfde avond een uniek dubbelrecital aan de Belgische kust. Beide heren lijken op een routineus succes af te stevenen, al worden hun zekerheden door de lokale entourage snel ondermijnd. Schilders als Leon Spilliaert en Jef Vande Fackere dringen zich op, een mysterieuze dame brengt het hoofd van Amato op hol en een liefje van Caruso duikt onverwacht op. Maar welk geheim verbindt de tenor met het iconische liedje Torna a Surriento?  Caruso balanceert op de grens tussen fictie en werkelijkheid en brengt het mondaine Oostende en Blankenberge uit de late Belle Epoque tot leven.

Spam

De afgelopen dagen zijn wij overvallen door een tsunami aan Engelstalige spam-berichten, doorgaans van de vorm 'I really like your blog, it is so wonderfully written and informative' en dan een URL. Blogger heeft een spam-filter, maar deze glipten er systematisch doorheen. (Overigens werden de meeste berichten geplaatst op enkele blogposts, dus u hebt er hopelijk weinig van gemerkt.)

We hebben daarom tijdelijk even de mogelijkheid afgezet om anoniem te reageren op berichten. Reageren kan nog wel, maar dan met een of andere door Google geaccepteerd identificatie. Weet er iemand een manier om dit probleem op te lossen? We willen anoniem reageren toch wel weer toe gaan staan.

Over de uitspraak [konijɪn]

Door Marc van Oostendorp

Hoe spreek je het woord koningin uit? Dat schijnen alle radiomakers van Nederland te willen weten. Er is een nieuwsfeit dat in één zin tot in alle details kan worden uitgelegd en desalniettemin moest er gisteren een hele dag aan worden gewijd. Nou, dan krijgen mensen wel ineens belangstelling voor taal!

Ik heb gisteren alle verzoeken tot interviews beleefd afgewimpeld want ik wilde Neder-L de primeur geven. Hier komt hij:

Dubben

Bij het doorzoeken van de Statenbijbel naar het gebruik van als en/of dan kwam ik opeens deze zin tegen:

 “Als radeloose, die met gedurich dencken, ende dubben, den tijt vast slijten, ende niet sekers besluyten, nochte tot de sake en doen (Statenbijbel, Genesis XLII 1637).

Een mooie vondst want dit citaat ontbreekt in het Woordenboek der Nederlandsche taal (WNT).

Maar ik was vooral verbaasd. Dat gebruik van dubben leek wel een omgekeerd anachronisme. Voor mijn gevoel was dubben namelijk een modern woord dat je al helemaal niet in die statige Statenbijbel zou verwachten. Dat gevoel bleken nog een paar mensen te hebben, reden om eens na te gaan waar dat gevoel vandaan komt of op berust. 

Nederlands leren 'en passant'

Door Jan Pollet

Het maandblad voor het onderwijs in Vlaanderen - Klasse - ging in een recent nummer een kijkje nemen over de taalgrens. Aan de hand van interviews en korte reportages probeert 'Chez les Wallons' een actueel beeld op te hangen van het lager -en secundair onderwijs in Wallonië. Daarbij wordt ruim aandacht besteed aan het Belgische onderwerp par excéllence: het taalonderwijs. 

U en ik voor de koningin

De aftreerede van koningin Beatrix had de vorm van een cirkel. Ze begon met een verwijzing naar het volk ('Zoals u allen weet'), had het daarna vooral over zichzelf (wat logisch is gegeven het onderwerp), en sprak vlak voor het midden over Prins Claus en vlak na het midden over de Prins van Oranje en Prinses Máxima. En ze eindige weer met het volk ('uw koningin mocht zijn'.)

Het is het best te zien als we de toespraak inkleuren. Ik maak verwijzingen naar de eerste persoon enkelvoud blauw, naar de tweede persoon geel, naar de eerste persoon meervoud groen en naar de derde persoon paars:

Ponthus ende Sidonie : hoofdstuk 47

Een schoone ende amoruese historie van

Ponthus ende die schoone Sydonie,

welcke waren beyde van coninclijker afcoemsten: Ponthus des conincx Tybours sone, coninck van Galissien, ende Sidonie des conincx Huguets dochter, van Britanigen, seer ghenuechlijck om lesen, soo in amoreusheyt ende [in]  strijden, welcke veel wonderlijcke fortuynen van feyten van wapenen binnen sijnen leven ghehadt heeft ende namaels noch ghecroont wert coninck van Galissien ende van Britanigen.

Seer ghenuechlijck om lesen, soo in amoreusheyt ende [in] strijden,

welcke veel wonderlijcke fortuynen van feyten van wapenen binnen sijnen leven ghehadt heeft ende namaels noch ghecroont wert coninck van Galissien ende van Britanigen.

Geprint t’Antwerpen op die Lombaerdeveste,

tegenover Die gulden Hant,

by mi Niclaes vanden Wouwere.

Anno 1564.

Hoofdstuk [47]

Woord vooraf

Longlist Libris Literatuur Prijs 2013

De Libris Literatuur Prijs 2013 wordt toegekend aan de beste oorspronkelijk Nederlandstalige roman. Clairy Polak, journalist en presentator, zal de 20ste jury van de Libris Literatuur Prijs voorzitten. De jury bestaat verder uit: Dhr. Jan Donkers, auteur, journalist en recensent bij NRC Handelsblad; Mw. Edith Koenders, literair recensent bij De Volkskrant en literair vertaler Deens; Mw. Lisa Kuitert, hoogleraar Boekwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam; Dhr. Mark Schaevers, auteur en journalist bij het weekblad Humo.

Vandaag 28 januari 2013 werd de longlist van de Libris Literatuur Prijs 2013 bekend gemaakt. De volgende werken werden geselecteerd.

Stefan van Dierendonck – En het regende brood, Thomas Rap
Rob van Essen – Alles komt goed, Atlas Contact
Esther Gerritsen – Dorst, De Geus
Saskia Goldschmidt – De hormoonfabriek, Cossee
Arnon Grunberg – De man zonder ziekte, Nijgh & Van Ditmar
Kees 't Hart – Hotel Vertigo, Querido
Oek de Jong – Pier en oceaan, Atlas Contact
Mensje van Keulen – Liefde heeft geen hersens, Atlas Contact
Sipko Melissen – Een kamer in Rome, Van Oorschot
Edzard Mik – Mont Blanc, De Bezige Bij
Nelleke Noordervliet – Vrij man, Atlas Contact
Elvis Peeters – Dinsdag, Podium
Peter Terrin – Post Mortem, De Arbeiderspers
Anton Valens – Het boek Ont, Atlas Contact
Joost Vandecasteele – Massa, De Bezige Bij
Christophe Vekeman – Een uitzonderlijke vrouw, De Arbeiderspers
Christiaan Weijts – Euforie, De Arbeiderspers
Tommy Wieringa – Dit zijn de namen, De Bezige Bij
 

Op 11 maart 2013 volgt de shortlist van zes werken en op 6 mei zal de prijswinnaar bekend zijn. Met de prijs is een geldbedrag van in totaal 65.000 euro gemoeid (2.500 euro voor de zes genomineerde auteurs en 50.000 euro voor de winnaar).

Vacature: 3 promovendi – Fryske Akademy

De Fryske Akademy zoekt in het kader van het netwerkprogramma University Campus Fryslân:

Promovendi voor drie projecten

(3 x 1 fte, 38 uren per week)

1. Analogie- en frequentie-effecten in Friese werkwoordvervoeging

2. Cognitieve effecten en kenmerken van Fries-Nederlandse tweetaligheid onder Friese kinderen

3. Taalbehoud en taalverlies in het Fries: een sociolinguïstisch profiel

Deze internationaal relevante projecten maken deel uit van een samenwerkingsverband met de ACLC (Amsterdam Centre for Language and Communication) van de Universiteit van Amsterdam.

 

De Fryske Akademy heeft als kerntaak wetenschappelijk onderzoek op het gebiedvan de Friese taal, cultuur, geschiedenis en samenleving. Ze is gelieerd aan de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) te Amsterdam.

Meer informatie

Meer informatie op www.fryske-akademy.nl. Hier is ook de volledige vacaturetekst (pdf) te vinden. Reageren is mogelijk tot 8 februari 2013.

Elckerlijc in het VO

In het januari-nummer van Levende Talen Magazine hebben Peter Kortz en ik een artikel gepubliceerd over Elckerlijc. Of beter: of Elckerlijc wel voorkomt in lesboeken voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. De conclusie stemt ons droevig: Elckerlijc komt niet voor. Bijna niet. Vroeger trouwens wel.

Never say die!

Het fijne van de taalwetenschap is, vind ik, dat ze je de dingen die je altijd al wist opnieuw laat zien. Er is een woord dat je al je hele leven kent en ineens komt daar de etymoloog die je uitlegt wat een merkwaardige geschiedenis dat woord had lang voordat jij geboren werd. Er is een zinsconstructie die je moeiteloos hanteert en dan komt er een syntacticus voorbij die uitlegt hoe ingewikkeld die constructie is als meer even over nadenkt.

Dat soort verbazing ligt ook ten grondslag aan het boekje We hebben de d! We hebben de i! van de neerlandicus Peter Nieuwenhuijsen. Dat boekje is gebaseerd op een prachtig idee: het gaat helemaal over het op het eerste gezicht weinig opvallende woordje die.

De nieuwe boekwinkel: halflege Ikea-kasten

Over de nieuwe winkel van Verwijs + De Slegte in Den Haag.

Uw verslaggever gaat niets te ver om de volgende stap te verslaan in de tragedie die het boekenvak momenteel doormaakt. Zo trok hij gisteren naar Den Haag, waar het laatste bedrijf wel zo'n beetje aangebroken lijkt. Er ligt her en der nog een acteur te reutelen op het podium, hopend dat er nog iemand de kracht kan opbrengen om er snel een einde aan te maken.

Verwijs, ooit de grootste winkel van de binnenstad, met een prachtig pad in de Passage, is nu ingetrokken in het pand van De Slegte. Ik ging erheen en ben geloof ik nooit zo doordrongen van de malaise in het boekenvak. Het is gedaan met Den Haag als boekenstad – die nieuwe winkel is ongelooflijk veel treuriger dan Verwijs of De Slegte ooit waren.

Tientjeslidmaatschap Werkgroep Zeventiende Eeuw voor studenten

De Werkgroep Zeventiende Eeuw introduceert een ‘tientjeslidmaatschap’ voor studenten. Vanaf 2013 kunnen studenten voor 10 euro (in plaats van de reguliere 40 euro) lid worden van de werkgroep. Lidmaatschap biedt onder meer korting op congressen en twee keer per jaar ontvangst van het tijdschrift De Zeventiende Eeuw:

Kunstmatige en natuurlijke voeten

Waarom is de jambische pentameter al zo lang zo succesvol in de Nederlandse dichtkunst? Ja, ik weet wel wat mijn lezers bezighoudt op deze zaterdagochtend. En ik ga u ook nog eens verwennen met een nieuwe theorie.

Die theorie moet tegelijk verklaren waarom volksere vormen van poëzie juist altijd meer gebruik gemaakt hebben van trocheeën.

Hoe zat dat ook weer?

Ponthus ende Sidonie : hoofdstuk 46

Een schoone ende amoruese historie van

Ponthus ende die schoone Sydonie,

welcke waren beyde van coninclijker afcoemsten: Ponthus des conincx Tybours sone, coninck van Galissien, ende Sidonie des conincx Huguets dochter, van Britanigen, seer ghenuechlijck om lesen, soo in amoreusheyt ende [in]  strijden, welcke veel wonderlijcke fortuynen van feyten van wapenen binnen sijnen leven ghehadt heeft ende namaels noch ghecroont wert coninck van Galissien ende van Britanigen.

Seer ghenuechlijck om lesen, soo in amoreusheyt ende [in] strijden,

welcke veel wonderlijcke fortuynen van feyten van wapenen binnen sijnen leven ghehadt heeft ende namaels noch ghecroont wert coninck van Galissien ende van Britanigen.

Geprint t’Antwerpen op die Lombaerdeveste,

tegenover Die gulden Hant,

by mi Niclaes vanden Wouwere.

Anno 1564.

Hoofdstuk [46]

Woord vooraf

Verdwenen dichteressen

Al eerder kwam bij onderzoek voor de Nederlandse Poëzie Encyclopedie (NPE) aan het licht dat door een kleine vergissing auteurs letterlijk uit de geschiedenis kunnen verdwijnen. Zo schreef de Vlaamse bibliograaf Rob. Roemans in 1932 dat Herman Teirlinck (1879-1967) ook werk had gepubliceerd onder de naam Jeannette Nijhuis. Nadien voer vrijwel iedereen blind op Roemans' oordeel, en pende over: Jeannette Nijhuis = Herman Teirlinck.

Dat was heel spijtig voor Jeannette Nijhuis' nagedachtenis, want ze heeft in de jaren 1874-1938 wel degelijk bestaan. Ze stond in het begin van de twintigste eeuw bekend als jong aanstormend dichttalent. In 1928 was ze de eerste die Dracula van Bram Stoker naar het Nederlands vertaalde - een vertaling die bijna veertig jaar stand hield.

Nicoline van der Sijs hoogleraar Historische taalkunde van het Nederlands in de digitale wereld aan de Radboud Universiteit Nijmegen

Prof. dr. Nicoline van der Sijs (1955) is met ingang van 1 januari 2013 benoemd tot hoogleraar Historische taalkunde van het Nederlands in de digitale wereld aan de Radboud Universiteit Nijmegen. De leerstoel past in het onderzoeksprofiel van de Faculteit der Letteren op het gebied van e-humanities: onderzoek, ontwikkeling en gebruik van digitale technieken in de geesteswetenschappen.

Literair Akkoord - de reeks (1958-1984)

Met de voltooiing van de pagina over Literair Akkoord 27 zijn nu alle zevenentwintig delen van de Literair Akkoord-bloemlezingenreeks beschreven. Daarmee is een verrassend inkijkje in het literaire leven 1956-1983 ontstaan. Want elk afzonderlijk deel bestaat uit een keuze van het beste op poëzie-, proza- en (aanvankelijk ook) essayistisch vlak dat in het voorgaande jaar in literaire en culturele tijdschriften verscheen.

In de eerste jaren werd die keuze gemaakt uit Nederlandstalig werk uit Vlaamse ('Zuidnederlandse') en Nederlandse ('Noordnederlandse') periodieken. Vanaf Literair Akkoord 15 (1972) is ook de Friestalige literatuur in beeld - al is Literair Akkoord 16 geheel Friesvrij. Dat leidde op 5 december 1973 tot grote consternatie in de Leeuwarder Courant: "Gekozen is er echter niets, zelfs geen woord [Fries]. Het zou wel aardig geweest zijn indien de redacteuren dit gegeven even hadden willen verantwoorden."

Verwantschapstermen in het Huizer dialect

Vorige week vertelde ik over dieren- en plantennamen in het Huizer dialect. Een andere interessante categorie woorden uit dit dialect wordt gevormd door de verwantschapstermen en de woorden voor man en vrouw. Een getrouwde man is in Huizen een ‘taatje’, en een getrouwde vrouw een ‘nenne’. Een tante is een ‘meutjen’ (maar een oom gewoon ‘oom’), een oudtante een ‘peutjen’, en grootvader en grootmoeder worden ‘ôta’ en ‘ôëtjen’ genoemd. Op het eerste gezicht een verzameling vreemde woorden, maar de meeste blijken wijdverbreid in Holland en zelfs (ver) daaromheen, zij het soms in een iets andere betekenis.

Om te beginnen ‘taatje’. Het WNT noemt ‘taat’, maar dan in de betekenis van grootvader. In een bijzonder boekje dat integraal herdrukt werd in TNTL 57 (in een artikel van G.Kloeke), staat een lange lijst met woorden uit het Haagse dialect van rond 1730. Hier betekende ‘taat’ blijkbaar vader. 

Laat schrijvers meesters zijn

Wat een moeite moet Christiaan Weijts hebben gehad met het essay over literaire tijdschriften dat hij voor het Nederlandse letterenfonds schreef. Het fonds publiceerde het gisteren op zijn website, waarschijnlijk om het feit op te luisteren dat vier literaire tijdschriften ieder 25.000 euro kregen. (Alsof dat een echt geldbedrag is. Alsof het niet tot wanhoop moet stemmen voor die redacties, dat er zoveel ophef wordt gemaakt over zo'n fooi, waar je nog niet eens een app voor kunt laten ontwerpen, laat staan vullen.)

Affijn. In zijn essay probeert Weijts argumenten te geven voor het grote belang van literaire tijdschriften, maar hij komt er niet echt uit.

Ogier van Denemerken : hoofdstukken 130-140

Ogier van Denemerken

Hertaling van het Middelnederlandse epos naar de Middelhoogduitse Ogier von Dänemark,
zoals bewaard gebleven in handschrift Heidelberg CPG 363,

door Amand Berteloot.

Hoofdstukken 130-140
(regels 8153-9062)

Verantwoording van de editie

Pas verschenen: bundel Praagse Perspectieven 8

Praagse Perspectieven 8, Handelingen van het colloquium van de sectie Nederlands van de Karelsuniversiteit te Praag, op 22 en 23 maart 2012. Onder redactie van Zdenka Hrnčířová, Ellen Krol, Jan Pekelder en Albert Gielen. Praag: Universitaire pers 2012. 152 pagina’s. ISBN 978-80-7308-435-6.

Net na de jaarwisseling 2012/2013 is verschenen de bundel Praagse Perspectieven 8, met lezingen en bijdragen over Nederlandse taal- en letterkunde. Het letterkundig onderdeel is gewijd aan het thema ‘Tussen globalisering en provincialisme’en het taalkundig aan ‘Taal in contact.’

Je bent zelf een jijbak

De eerste die ik zag was een mismoedige maandagmorgentweet “Je bent zelf een ochtendmens!” Ik vond hem briljant: kort, subtiel en grappig. Sindsdien is “Je bent zelf een…” vast onderdeel van het Twitteridioom geworden: elke dag duiken verse varianten op.

Maar hoe werkt het nou precies?

Literaire tijdschriften Hollands Maandblad, Das Magazin, Terras en Liter krijgen ieder 25.000 euro

Hollands Maandblad, Das Magazin, Terras en Liter ontvangen van het Prins Bernhard Cultuurfonds en het Nederlands Letterenfonds elk een bijdrage van 25.000 euro om zich verder te ontwikkelen op papier, op internet en in publieksbereik. In september 2012 maakten de fondsen bekend dat ze hiervoor samen 100.000 euro ter beschikking stellen. Beide fondsen achten het van belang om te investeren in deze kleine maar belangrijke literaire podia.

Het Nederlands Letterenfonds en het Cultuurfonds hechten beide aan een levendig en veelzijdig literair aanbod, waaraan de tijdschriften een waardevolle bijdrage leveren: ‘Ze vormen het bindweefsel tussen alle vitale organen van de literatuur,’ zoals Christiaan Weijts schrijft in het essay dat hij vandaag publiceert.

De inheemse talenknobbel

In sommige delen van de wereld is het gangbaar dat mensen vier-, vijf- of nogmeertalig zijn. Ik herinner me voorbeelden uit Noord-Australië en Kameroen, maar ook in sommige andere gebieden waar veel kleine talen op een kluitje zitten zal het wel voorkomen, zoals in grote delen van Afrika en Nieuw-Guinea. Een interessante vraag is dan: hoe kan het dat die mensen een prestatie leveren die voor de meeste westerlingen bijna onvoorstelbaar is? En ook: leveren ze die prestatie eigenlijk wel?

Het internet is te groot voor taal

Taal is niet bedoeld om op websites te gebruiken, om tv-programma's in te maken, tijdschriftartikelen in te schrijven, of sonnetten, of tweets.

Taal is evolutionair gezien om te beginnen al niet bedoeld om te gebruiken ten overstaan van mensen die je niet kent. Taal werd natuurlijk altijd gebruikt in een kleine groep van zo'n honderd mensen - mensen die je goed kende.


Dat verklaart waarom menselijke zinnen altijd veel meer betekenen dan hun logische betekenis. En waarom het zo moeilijk is om die 'andere' betekenissen over te dragen aan mensen die je niet kent. Je zegt 'Jopie is erin geslaagd zijn tentamen te halen' en je bedoelt dat Jopie een sukkel is - iets wat volkomen onduidelijk is voor wie Jopie of jou of het tentamen niet kent.

Ponthus ende Sidonie : hoofdstuk 45

Een schoone ende amoruese historie van

Ponthus ende die schoone Sydonie,

welcke waren beyde van coninclijker afcoemsten: Ponthus des conincx Tybours sone, coninck van Galissien, ende Sidonie des conincx Huguets dochter, van Britanigen, seer ghenuechlijck om lesen, soo in amoreusheyt ende [in]  strijden, welcke veel wonderlijcke fortuynen van feyten van wapenen binnen sijnen leven ghehadt heeft ende namaels noch ghecroont wert coninck van Galissien ende van Britanigen.

Seer ghenuechlijck om lesen, soo in amoreusheyt ende [in] strijden,

welcke veel wonderlijcke fortuynen van feyten van wapenen binnen sijnen leven ghehadt heeft ende namaels noch ghecroont wert coninck van Galissien ende van Britanigen.

Geprint t’Antwerpen op die Lombaerdeveste,

tegenover Die gulden Hant,

by mi Niclaes vanden Wouwere.

Anno 1564.

Hoofdstuk [45]

Woord vooraf

Start Nationale Voorleesdagen / Jaar van het Voorlezen

Op woensdag 23 januari 2013 gaan De Nationale Voorleesdagen van start met Het Nationale Voorleesontbijt. Jaarlijks wordt een groep bekende Nederlanders uitgenodigd om voor te lezen tijdens het Voorleesontbijt om zo te laten zien dat ook zij voorlezen belangrijk vinden. Naast de zogenaamde VIP-voorleesontbijten organiseren basisscholen, peuterspeelzalen en kinderdagverblijven ook zelf ieder jaar voorleesontbijten met lokale helden.

2013 is ook uitgeroepen tot Jaar van het Voorlezen. Daar is dit jaar voor uitgekozen, omdat allerlei (voor)leesinitiatieven dat jaar hun jubileum vieren. Zo bestaat Stichting Lezen 25 jaar, De Nationale Voorleeswedstrijd 20 jaar, BoekStart vijf jaar en worden de Nationale Voorleesdagen voor de tiende keer georganiseerd.

Voor meer informatie en alle activiteiten, zie:

http://jaarvanhetvoorlezen.nl/

http://www.lezen.nl/

I'm a social-democrat

Het wonderlijkste taalverschijnsel van onze tijd is hoe groot en machtig het Engels wordt, en hoe weinig daarover gediscussieerd wordt.

Nog nooit in de wereldgeschiedenis heeft enige taal zo'n sterke positie gehad – je hoort er eigenlijk nooit iemand over, het wordt gezien als een natuurverschijnsel. Maar het gebeurt.

De nieuwe voorzitter van de Eurogroep, Jeroen Dijsselbloem, sprak gisteren de zuid-Europese landen toe, en deed dat volgens het verslag in de Volkskrant in het Engels ('I'm a social-democrat'), terwijl er slechts één euroland is waarin het Engels de officiële taal is, Ierland, en dat ligt niet in het zuiden.

Ponthus ende Sidonie : hoofdstuk 44

Een schoone ende amoruese historie van

Ponthus ende die schoone Sydonie,

welcke waren beyde van coninclijker afcoemsten: Ponthus des conincx Tybours sone, coninck van Galissien, ende Sidonie des conincx Huguets dochter, van Britanigen, seer ghenuechlijck om lesen, soo in amoreusheyt ende [in]  strijden, welcke veel wonderlijcke fortuynen van feyten van wapenen binnen sijnen leven ghehadt heeft ende namaels noch ghecroont wert coninck van Galissien ende van Britanigen.

Seer ghenuechlijck om lesen, soo in amoreusheyt ende [in] strijden,

welcke veel wonderlijcke fortuynen van feyten van wapenen binnen sijnen leven ghehadt heeft ende namaels noch ghecroont wert coninck van Galissien ende van Britanigen.

Geprint t’Antwerpen op die Lombaerdeveste,

tegenover Die gulden Hant,

by mi Niclaes vanden Wouwere.

Anno 1564.

Hoofdstuk [44]

Woord vooraf

Nieuwe regels

Omdat dit nogal veel gelezen werd en misschien niet iedereen belendende websites bijhoudt: over de fotografe met haar rekening van 968 euro doen momenteel verschillende juridische argumentaties de ronde. Op de website van Boekblad gaat jurist Hans Bousie uit van het citaatrecht. Het plaatsen van een fotootje bij een bespreking is functioneel. Wanneer aan de eisen van een citaat wordt voldaan, het vermelden van de naam van de fotograaf bijvoorbeeld, is er niet veel aan de hand. Literairedebuten.nl kan gewoon doorgaan met wat het deed. Op de website van fotografe Quintalle Nix wordt dat bestreden. Een fotootje bij een bespreking is niet noodzakelijk: “de indruk van het betreffende boek bij de lezer verandert niet wanneer er een andere foto bij de recensie zou zijn geplaatst”. Niet noodzakelijk en niet functioneel: op basis van het auteursrecht heeft Nix recht op een vergoeding.

Als de geciteerde zin op de site van Nix de crux van de kwestie vormt, zou het interessant zijn wat de rechter over de zaak te zeggen heeft. Aan de ene kant de wereld van letters en boeken waar iedereen de overtuiging heeft dat een portret van een auteur de lezer helpt bij zijn beeldvorming – zelfs noodzakelijk is voor het proces van identificatie dat ‘lezen’ heet. Om die reden huren uitgeverijen fotografen in. Aan de andere kant de wereld van het beeld waarin het belang van het beeld wordt ontkend – fotootjes zijn alleen maar ‘illustratie’. Om die reden krijgt Vervoort zijn rekening.

De lancering van het nieuwe woord

Af en toe gaat het op radio en tv wel eens over taal. Zeker als er een oproep wordt gelanceerd, is succes gegarandeerd. Zo ook deze week, in het debatprogramma Hautekiet op Radio 1 (Vlaanderen), waar men vroeg naar dialectwoorden in het AN zouden moeten komen.

Natuurlijk zal geen enkel woord op die manier aan het AN worden toegevoegd. Daar is net iets meer voor nodig dan een radioprogramma, waar wat gepraat wordt over het nut van zulke woorden, die toch zaken uitdrukken die je niet in het AN met 1 woord kunt zeggen. Maar wat precies? Kan dat eigenlijk wel, een nieuw woord bewust en gericht in de taal lanceren?

Proefschrift- en boekennieuws januari 2013

Door Marten van der Meulen

Promoties

Januari is geen drukke maand voor promoties in de taalkunde, maar er is wel het een en ander om naar uit te kijken. Zo promoveert Kees de Schepper op 28 januari aan de Radboud Universiteit op de dissertatie “You and me against the world? First, second and third person in the world’s languages”.  

Op 30 januari vindt, tevens in Nijmegen, de verdediging plaats van de thesis van drs. A. L. Oldenkamp. Haar promotieonderzoek gaat over problemen bij het gebruiken van de juiste inflectie voor volwassenen die Nederlands leren als tweede taal. Drs. Oldenkamp richt zich op een aantal talen, waaronder Turks, en laat zien dat het klanksysteem van de moedertaal een belangrijke rol speelt bij het verwerven van de juiste inflectie in het Nederlands.

Tenslotte promoveerde op 18 januari dr. Eefje Boef aan de Universiteit Utrecht. In haar proefschrift presenteert zij nieuwe empirische data over de manier waarop betrekkelijke bijzinnen zijn opgebouwd in verschillende Nederlandse dialecten.

De proefschriften van deze drie promovendi zijn beschikbaar via LOT Publishing.

Boeken

Bij uitgeverij Vantilt verschijnt deze januarimaand dit boek van Jan Rock over de geschiedenis van de filologie. Zeker een aanrader, want het betreft hier het proefschrift dat in 2010 door het Instituut voor Cultuur en Geschiedenis van de UvA bekroond werd met de prijs voor de beste scriptie.